Przebarwienia - co to takiego?
Zmiany zachodzące w procesach metabolicznych, immunologicznych, a szczególnie hormonalnych w trakcie ciąży mogą doprowadzić do wielu transfiguracji w obrębie skóry oraz błon śluzowych. Pojawiają się one systematycznie i mogą być zmianami patologicznymi. Jednak w większości przypadków są one nietrwałe i nie powodują przemian w zdrowiu matki oraz dziecka, stąd też określa się je jako fizjologiczne, które występują u kobiet w ciąży oraz w trakcie połogu. Modyfikacje te dotyczą aż około 90% ciężarnych [1,2,3].
Do najczęściej pojawiających się dermatoz należą:
- Zmiany pigmentacyjne
- Zmiany naczyniowe
- Zmiany degeneracyjne – rozstępy
- Zmiany dotyczące przydatków skóry
- Zmiany w obrębie błon śluzowych jamy ustnej
Zmiany te najczęściej mają związek z przemianami, które zachodzą w gospodarce hormonalnej, szczególnie z podwyższonym stężeniem: gonadotropin kosmówkowych, estrogenów (estronu, estradiolu, estriolu), kortyzolu i progesteronu [1,2].
Wpływ hormonów na skórę
Czynniki endogenne i egzogenne mają ogromny wpływ na budowę, funkcjonowanie oraz ogólny wygląd skóry. Najważniejszymi czynnikami wewnątrzustrojowymi są: funkcje układu hormonalnego i immunologicznego oraz regulacja nerwowa. Stan fizjologiczny skóry, jako narządu, który obfity jest w receptory hormonalne, jest zależny m. in. od stężeń hormonów tarczycy i przysadki oraz hormonów steroidowych. W trakcie ciąży w bardzo krótkim okresie czasu zachodzą ogromne zmiany hormonalne. Swój początek mają one w trakcie zagnieżdżania się zapłodnionej komórki jajowej, kiedy to wytwarza się ciałko żółte, którego zadaniem jest produkcja progesteronu. Funkcję tą w około 14 – 15 tygodniu ciąży przejmuje łożysko, które dodatkowo wytwarza estrogeny, hormon wzrostu oraz gonadotropinę kosmówkową. Progesteron, który dominuje w pierwszych tygodniach ciąży uważany jest za czynnik immunosupresyjny, natomiast w końcowej fazie ciąży dominację przejmuje estrogen o działaniu immunostymulującym. Dodatkowo zmiany zachodzą również w tarczycy, gdzie na początku ciąży stężenie hormonów wzrasta, a pod koniec zauważalny jest spadek. Zauważa się również wahania hormonów kory nadnerczy (mineralokortykoidy), których funkcją jest zatrzymywanie soli w organizmie, co skutkuje obrzękami oraz wahaniami ciśnienia krwi [1,2, 3,4].
Podwyższenie u kobiet w ciąży ilości kortyzolu oraz estrogenów najczęściej powoduje intensyfikację pigmentacji skóry w obrębie brodawek sutkowych i wzdłuż kresy białej. Ponadto, mogą pojawiać się plamy melanocytowe na twarzy. W trakcie ciąży poziom androgenów (testosteron) nie powinien się zwiększyć, ich wzrost świadczy o hiperandrogenizmie, który jest już stanem patologicznym i objawia się zwiększoną aktywnością gruczołów łojowych oraz nadmiernym owłosieniem [1,2,4].
Głównym problemem omawianych dermatoz są wahania stężeń hormonalnych, szczególnie mowa o progesteronie w początkowej fazie ciąży oraz estrogenów w następnej. Modyfikacje te najczęściej zanikają samoistnie po okresie kilku miesięcy od porodu [1,2].
Źródła:
- Woźniak M., Zegarska B., Urtnowska K., Kaczmarek-Skamira E., Fizjologiczne zmiany dermatologiczne u kobiet w ciąży (red.). Dermatologia Estetyczna. Bydgoszcz, 2015.
- Kołodziejczak A., Kosmetologia. Wyd. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.
- Reich A., Heisig M., Szczęch J., Dermatozy ciężarnych. Wyd. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018.
- Szamkołowicz G., Mierzecki A. Choroby dermatologiczne w okresie ciąży – część I: dermatozy ciążowe. Probl. Med. Rodz., 2004, 6(2):41-44.
