Łupież (pityriasis) to schorzenie przewlekłe z dużą tendencją do nawrotów, o złożonej etiopatogenezie. Takie cechy choroby wymagają od pacjenta dużej cierpliwości i systematyczności w procesie leczenia [5, 18]. Powszechnie znane i wykorzystywane od lat terapie leczenia łupieżu bazują na pielęgnacji domowej. W tym celu wykorzystuje się szampony, lotiony, kremy i płyny. Ich główne składniki aktywne można podzielić na te o charakterze: cytostatycznym, keratolitycznym i przeciwgrzybicznym [19].

Preparaty cytostatyczne, tzw. antyproliferacyjne spowalniają tempo odnowy keratynocytów, dążąc do przywrócenia prawidłowego, 28 dniowego cyklu.  Do związków o charakterze antyproliferacyjnym należą: siarczek selenu, ichtiol, dziegcie oraz smoła węglowa [2, 6, 9, 13, 16 ].

Preparaty keratolityczne, pomagają usunąć warstwy zrogowaciałego naskórka dzięki właściwościom złuszczającym. Wspomagają rozluźnianie dużych konglomeratów naskórka. Szczególnie dobrze działają w okluzji. Ich wadą są skutki uboczne długotrwałego użytkowania, prowadzące do osłabienia bariery hydrolipidowej skóry głowy. Do grupy związków keratolitycznych zalicza się:  kwas salicylowy, kwas mlekowy, mocznik, dziegcie i związki siarki [1, 5, 9, 13, 15].

Preparaty przeciwgrzybiczne to najpowszechniej wykorzystywane związki w leczeniu łupieżu. Cechują się dużą skutecznością, ponieważ działają na jedną z bezpośrednich przyczyn, a nie wyłącznie na objawy.  Ich mechanizm działania jest różny. Przykładami są siarczek selenu, imidazole (klotrimazol, flutrimazol, ketokonazol, climbazol) oraz cyklopiroksolamina [1, 2, 5, 6,]. Cyklopiroksolamina to obecnie najpowszechniej wykorzystywany związek w leczeniu łupieży. Cieszy się wysoką skutecznością leczenia i wielopłaszczyznowym działaniem (przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybicznym). Jego mechanizm działania polega na hamowaniu namnażania grzybów, bakterii Gram+ i Gram- oraz hamowaniu rozkładu trójglicerydów z sebum do kwasów tłuszczowych [4, 16]. Uważa się, że skuteczność preparatów przeciwgrzybicznych jest większa, jeśli pozostają one na skórze głowy przez kilka minut. [15]

Skuteczność monoterapii w domu pacjenta ogranicza się głownie do czasu korzystania z preparatów. Dlatego stosowanie wyłącznie pielęgnacji domowej powinno być uważane za działanie profilaktyczne, a nie lecznicze. Stąd pojawia się potrzeba dodatkowego działania gabinetowego, stanowiącego uzupełnienie pielęgnacji domowej.

W tym celu do pracy w gabinetach kosmetologicznych i trychologicznych zaczęto wykorzystywać ozon. Ta wysoce reaktywna cząsteczka, o silnych właściwościach przeciwutleniających aplikowana jest za pośrednictwem hydroterapii lub prądów d’Arsonvala. Prądy d’Arsonvala to prądy o częstotliwości 300-500(kHz). Urządzenie uwalnia ozon poprzez szklaną elektrodę. Dzięki wyładowaniom  elektrycznym pobudzany jest  układ naczyniowy skóry, a sam ozon działa silnie bakteriobójczo, grzybobójczo i dezynfekująco. W ten sposób regulowane jest wydzielanie sebum. Hydroterapia to mniej inwazyjna forma aplikowania ozonu poprzez łaźnie parową. Ozonoterapie wykorzystuje się w leczeniu łupieżu, łojotoku i trądziku pospolitego. Równie skuteczna okazała się w niwelowaniu łuszczycy i regulowaniu dysbiozy owłosionej skóry głowy [3, 12, 14, 17].

Tlenoterapia hiperbaryczna (HBOT) znana również jako infuzja tlenowa wykorzystuje skoncentrowaną wiązkę tlenu w celu zwiększenia jego ilości w tkankach. Aparatura umożliwia jednoczesne uwalnianie tlenu pod ciśnieniem i aplikacje preparatów o działaniu seboregulującym, bakteriobójczym, grzybobójczym i złuszczającym. W trakcie aplikacji odpowiednie ciśnienie pozwala złuszczać zalegające warstwy martwego naskórka, hamuje stany zapalne skóry i zapobiega swędzeniu skóry [8, 10, 20].

Naświetlanie skóry głowy lampami LED to nieinwazyjne działanie w wierzchnich warstwach naskórka.  Lampy emitujące niebieskie i fioletowe światło wykazują działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Skuteczność ledoterapii zaobserwowano w przypadku leczenie łupieżu, łojotokowego zapalenia skóry i łuszczycy oraz chorób  przebiegających z nadprodukcją sebum [7, 11, 18].

Za najbardziej skuteczne metody pozbywania się łupieżu na owłosionej skórze głowy uznaje się terapie łączone, tj pielęgnację domową i gabinetową, dobraną do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Źródła:

1. Baran E, Szepietowski J, Maleszka R i wsp. Łojotokowe zapalenie skóry i łupież: konsensus postępowania terapeutycznego. Wytyczne rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Dermatologiczne. Dermatol Klin 2006; 8: 229-34
2. Bednarek M., Musiał C. 2019. Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry główy, Kosmetologia Estetyczna, 3(8): 393-396
3. Białoszewski D, Bocian E, Tyski S. 2012. Ozonotherapy and application of ozone as disinfectant. Advances in Microbiology, 51: 177-184
4. Boniakowska I.,Burzyńska M., Jeleń J, Magnuszewska M.2016. Produkty naturalne dobroczynne i cenne dla kosmetologii: miód i produkty pszczele, czekolada, owoce granatu i winogron oraz aloes, w:Studenckie zeszyty naukowe, kosmetologia, (red. Wolska A.), Warszawa, Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie
5. Brzezińska-Wcisło L., Wcisło-Dziadecka D., Bergler-Czop B., Lis-Święty A. 2015. Choroby włosów i skóry owłosionej, Poznań, Termedia Wydawnictwa Medyczne
6. Brzezińska-Wcisło L., Wcisło-Dziadecka D., Lis-Święty A., Trzmiel D. 2007. Dandruff and seborrhoeic dermatitis of the scalp – pathogenesis, clinical Picture and therapeutic aspects, Advances in Dermatology and Alergology, 24(2): 59-64
7. Cygan B. 2013. Postępowanie w łupieżu owłosionej skóry głowy, Lek w Polsce, 23(5): 24-27
8. Diogo MLG, Campos TM, Fonseca ESR, Pavani C, Horliana ACRT, Fernandes KPS, Bussadori SK, Fantin FGMM, Leite DPV, Yamamoto ÂTA, Navarro RS, Motta LJ. 2021. Effect of Blue Light on Acne Vulgaris: A Systematic Review. Sensors (Basel), 21(20):6943
9. Gostyńska K., Kozioł A., Lewandowski W. 2020. The effect of Hashimoto’s disease on hair follicles in men, Aesthetic Cosmetology and Medicine, 6(9):517-525
10. Gupta AK, Nicol K, Batra R. 2004. Role of antifungal in the treatment of seborrheic dermatitis. Am J Clin Dermatol, 5: 417-22
11. Hachmo Y, Hadanny A, Mendelovic S, Hillman P, Shapira E, Landau G, Gattegno H, Zrachya A, Daniel-Kotovsky M, Catalogna M, Fishlev G, Lang E, Polak N, Doenyas K, Friedman M, Zemel Y, Bechor Y, Efrati S. 2021. The effect of hyperbaric oxygen therapy on the pathophysiology of skin aging: a prospective clinical trial, Aging (Albany NY), 13(22)
12. Jakubiec M. 2022. Androgenetic alopecia in males – characteristics and overview of therapies available in cosmetology and aesthetic medicine clinics, Aesth Cosmetol Med, 11(6):209-215
13. Kamm A., Załęska I. 2018. The Effect of Ferulic Acid and D`Arsonwal’s High Frequency Currents Activity over the Number of Exanthema among Adult Women, Journal of Medical – Clinical Research & Reviews, 2(4):1-7
14. Langner A., Krzeski P. Łupież – fakty i mity. Dermatol Estet 2000; 2 (6): 309-14
15. Liu L, Zeng L, Gao L, Zeng J, Lu J. 2023. Ozone therapy for skin diseases: Cellular and molecular mechanisms. Int Wound J, 20(6):2376-2385
16. Narshana M., Ravikumar P. 2018. An overview of dandruff and novel formulations an a treatment strategy, Inernation Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 9(2): 417-431
17. Nowicki R. Współczesne leczenie łupieżu. Pol Merkur Lek 2006; 20 (115): 121-4.
18. Oliveira Modena DA, de Castro Ferreira R, Froes PM, Rocha KC. 2022. Ozone Therapy for Dermatological Conditions: A Systematic Review. J Clin Aesthet Dermatol. 15(5):65-73
19. Pieper C, Lee EB, Swali R, Harp K, Wysong A. 2022. Effects of Blue Light on the Skin and Its Therapeutic Uses: Photodynamic Therapy and Beyond. Dermatol Surg., 48(8):802-808
20. Renganathan S., Mukhopadhyay T., 2010. Dandruff: the most commercially exploited skin disease, Indian Journal of Dermatology, 55: 130-134
21. Sheth U, Dande P. 2021. Pityriasis capitis: Causes, pathophysiology, current modalities, and future approach. J Cosmet Dermatol, 20(1):35-47